Wanneer klokken tijdloos zijn.

De Nelson Clocks
Een verhaal van een origineel van Vitra

In de jaren 40 werden staande klokken en wandklokken in de VS gewoonlijk uit donker hout gemaakt, sterk versierd en met cijfers voorzien om het tijdstip aan te duiden. De onderneming Howard Miller was een producent van zulke modellen, in het bijzonder van mantelklokken met en zonder slagwerk. Het bedrijf werd geleid door Howard C. Miller, de zoon van Herman Miller, naar wie de bekende gelijknamige meubelproducent in Zeeland, Michigan, vernoemd werd.

Sinds 1945 was George Nelson designdirecteur bij Herman Miller. In 1947 richtte hij zijn eigen designstudio George Nelson Associates op en Howard C. Miller gaf hem de opdracht een collectie elektrische klokken te ontwerpen. Het zou eenvoudiger zijn om die te produceren dan de ingewikkelde mantelklokken.

Nelson analyseerde de omgang van mensen met klokken en gebruikte die bevindingen om zijn opdracht uit te voeren: Ten eerste formuleerde hij de hypothese dat de tijd afgelezen kon worden aan de relatieve positie van de wijzers en dat cijfers dus overbodig waren. Ten tweede veronderstelde hij dat, sinds polshorloges steeds gangbaarder werden, wandklokken minder dienden om de tijd weer te geven en veeleer als decoratieve elementen in de inrichting van een ruimte gezien werden.
Op basis van deze overwegingen ontstond een eerste collectie van veertien voor die tijd erg innovatieve wandklokken en compacte tafelklokken die in 1949 op de markt kwam. Het enige gemeenschappelijke element was dat de cijfers weggelaten waren, voor de rest hadden de fantasierijke, grafische vormen van de modellen niet uiteenlopender kunnen zijn. Een van de eerste wandklokken, die in de daaropvolgende decennia een icoon van het Amerikaanse design van halverwege de twintigste eeuw werd, was de Ball Clock. George Nelson vertelde in 1981 in een interview het volgende verhaal over het ontstaan ervan: “We hebben allemaal meegewerkt aan deze klokken en het was Irving [Harper] die ze uiteindelijk complex en mooi gemaakt heeft. De nacht waarin de Ball Clock ontworpen werd, was echt een leuke avond. [Isamu] Noguchi en Bucky Fuller kwamen langs. Bucky heb ik in die tijd vaak gezien en hier zat Irving en hier zat ik. En Noguchi, die nergens af kan blijven [...], zag dat we in de studio aan klokken aan het werken waren en begon wat te schetsen. Toen duwde Bucky Noguchi opzij en zei: “Zo maak je een goede klok” en tekende een volledig absurd ding. Toen kregen we het allemaal te pakken en we duwden elkaar uit de weg om schetsen te kunnen maken.
George Nelson (links) en Charles Eames tijdens de voorbereidingen voor de Amerikaanse tentoonstelling die in Juli 1959 in Moskou opende. © Vitra Design Museum
Uiteindelijk gingen we naar huis, we waren moe en hadden een beetje te veel gedronken, en de volgende ochtend kwam ik terug en daar lag die rol [met tekenpapier]. Irving en ik bekeken de tekeningen en ergens in die rol stond er een klok met bollen. Ik weet tot op vandaag nog altijd niet wie ze uitgevonden heeft. Ik weet dat ik het niet was. Het zou Irving kunnen zijn geweest, maar hij ontkent het ... [Wij] hadden allebei het vermoeden dat ze waarschijnlijk van Isamu was, omdat hij als geen ander twee domme dingen kon doen en die tot iets buitengewoons kon combineren ... [Of] het ene heeft tot het andere geleid en er werd steeds meer toegevoegd, maar hoe het ook zij, wij weten het in elk geval niet. Dus maakten we de Ball Clock, die op zijn bescheiden manier een bestseller werd voor Howard [Miller], [want] plots besloot Mrs. America dat dit de klok was die iedereen in zijn keuken moest hangen. Waarom in [de] keuken, dat weet ik niet. Maar jarenlang hing in elke reclame waarin een keuken te zien was een Ball Clock”.
In de daaropvolgende 35 jaar samenwerking met Howard Miller ontworpen de designers van George Nelson Associates meer dan honderd klokken, wandklokken, mobiele tafelklokken en inbouwklokken.
“Het doel moet zijn om een standaardproduct continu te blijven verbeteren.”
George Nelson
In zijn functie als designdirecteur van Herman Miller, die hij tot 1972 bekleedde, werd George Nelson een sleutelfiguur van het Amerikaanse design. Hij ontwierp meubelen en bracht onder andere Charles & Ray Eames, Isamu Noguchi en Alexander Girard bij Herman Miller. In 1957 had Vitra-oprichter Willi Fehlbaum zijn eerste licentieovereenkomst voor de meubelproductie in Europa afgesloten met Herman Miller. In de loop van de daarop­volgende decennialange samenwerking met Vitra ontstond een nauwe vriendschap tussen George Nelson en de zoon van de oprichter van Vitra, Rolf Fehlbaum, die ooit zei: “Geen enkele andere belangrijke designer heeft zo slim gesproken en zo goed geschreven over design als George Nelson.”
Toen George Nelson in 1986 stierf, ging zijn nalatenschap van ongeveer 7400 manuscripten, plannen, tekeningen, foto’s en dia’s uit de periode van 1924 tot 1984 naar het Vitra Design Museum. In 1999 werden de Nelson-klokken opnieuw geïntroduceerd door Vitra. Momenteel worden 24 modellen geproduceerd, soms in verschillende varianten, en van tijd tot tijd wordt de collectie uitgebreid.

Productie van de Wall Clocks


Publicatie datum: 7.9.2018
Afbeeldingen: Florian Böhm, Marc Eggiman, Jacqueline Nelson, Kuvatoimisto Kuvio Oy, Vitra Design Museum

Het verhaal van een origineel van Vitra

Investeer in een origineel, omdat het nooit zijn waarde zal verliezen. Een imitatie is slechts een kopie, een gestolen idee. Kijk naar de verschillen, niet alleen de kwaliteit en andere voor de hand liggende afwijkingen, maar ook de zintuiglijke en emotionele aantrekkingskracht van het authentieke product. Een origineel is een partner voor het leven, die u misschien zelfs overleeft en dankbaar in huis zal worden genomen door de volgende generatie. Maar dat is een verhaal voor later.